Podstawa prawna: Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. 2020 poz. 111)
Specjalny zasiłek opiekuńczy jest nowym świadczeniem i przysługuje:
- osobom, na których zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom, jeżeli:
- nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
- rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osoba legitymująca się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami:
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
- jeżeli łączny dochód netto rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 764,00 zł miesięcznie W przypadku przekroczenia kwoty 764,00 zł o kwotę nie większą niż kwota najniższego zasiłku rodzinnego specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje.
Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje jeżeli:
- osoba sprawująca opiekę:
- ma ustalone prawo do: renty, emerytury, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno -rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego;
- ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna,
- legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
- osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno – wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu,
- na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury,
- na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna
- na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniony za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Ustalając prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, w celu weryfikacji okoliczności dotyczących spełniania warunków, organ właściwy występuje do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, którego aktualizację przeprowadza się po 6-ciu miesiącach.
Okres przysługiwania zasiłku:
Specjalny zasiłek opiekuńczy przyznawany jest na okres zasiłkowy, t.j. od 1 listopada do 31 października roku następnego i wypłacany jest w wysokości 620,00 zł miesięcznie.
Utrata dochodu – oznacza to utratę dochodu spowodowaną:
- uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego,
- utratą prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych,
- utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
- utratą zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalne
- utratą zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
- utratą zasądzonych świadczeń alimentacyjnych w związku ze śmiercią osoby zobowiązanej do tych świadczeń lub utratą świadczeń pieniężnych wypłacanych w przypadku bezskutecznej egzekucji alimentów w związku ze śmiercią osoby zobowiązanej do świadczeń alimentacyjnych
- wyrejestrowaniem pozarolniczej działalności gospodarczej lub zawieszeniem jej wykonywania w rozumieniu art. 14a ust. 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, 675 i 983)
- utratą świadczenia rodzicielskiego
- utratą zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników
- utratą stypendium doktoranckiego określonego w art 200 ust 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005r -Prawo o szkolnictwie wyższym
W przypadku uzyskania dochodu przez osobę ubiegającą się o zasiłek rodzinny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, ustalając dochód, uzyskany w tym roku dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których dochód ten został osiągnięty, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w dniu ustalania prawa do świadczeń rodzinnych.
W przypadku uzyskania dochodu przez osobę ubiegającą się o zasiłek rodzinny po roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy dochód ich ustala się na podstawie dochodu, powiększonego o kwotę uzyskanego dochodu z miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód został osiągnięty, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w dniu ustalania prawa do świadczeń rodzinnych.
Uzyskanie dochodu – oznacza to uzyskanie dochodu spowodowane:
- zakończeniem urlopu wychowawczego,
- uzyskaniem prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych,
- uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
- uzyskaniem zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej
rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej lub wznowieniem jej wykonywania po okresie zawieszenia w rozumieniu art. 14A ust 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej - uzyskaniem zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
- uzyskaniem świadczenia rodzicielskiego
- uzyskaniem zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników
- uzyskaniem stypendium doktoranckiego określonego w art 200 ust 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005r -Prawo o szkolnictwie wyższym
Do wniosku o zasiłek należy dołączyć m.in.:
- oryginał do wglądu dokumentu potwierdzającego tożsamość wnioskodawcy
- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności w przypadku gdy w rodzinie wychowuje się dziecko niepełnosprawne
- orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności osoby niepełnosprawnej
- zaświadczenie szkoły lub szkoły wyższej, w przypadku wnioskodawcy kontynuującego naukę
- kopię aktów zgonu współmałżonka osoby znajdującej się pod opieką lub kopię odpisów wyroków zasądzających rozwód lub separację;
- kopię karty pobytu w przypadku cudzoziemca
- zaświadczenie placówki zapewniającej całodobową opiekę, w przypadku umieszczenia w niej dziecka, o liczbie dni w tygodniu, w których korzysta w niej z całodobowej opieki
- zaświadczenie lub oświadczenie stwierdzające wysokość dochodu rodziny w roku poprzedzającym okres zasiłkowy, w tym odpowiednio:
- oświadczenia członków rodziny o wysokości uzyskanego dochodu jeżeli rozliczają się podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym
- oświadczenia członków rodziny o wysokości innego dochodu niepodlegającego opodatkowaniu
zaświadczenie właściwego organu gminy o wielkości gospodarstwa rolnego wyrażonej w hektarach przeliczeniowych ogólnej powierzchni albo nakaz płatniczy - umowa dzierżawy, w przypadku oddania gospodarstwa rolnego w dzierżawę
- umowa zawarta w formie aktu notarialnego, w przypadku wniesienia gospodarstwa rolnego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną
- przekazy lub przelewy pieniężne dokumentujące wysokość alimentów, jeżeli członkowie rodziny są zobowiązani wyrokiem sądu lub ugodą sądową do ich płacenia na rzecz osób spoza rodziny
- kopię odpisu wyroku sądu zasądzającego alimenty na rzecz osób w rodzinie lub kopię odpisu ugody sądowej, w przypadku innej kwoty otrzymywanych alimentów dokument potwierdzający faktyczną wysokość otrzymywanych alimentów oraz zaświadczenie komornika o całkowitej lub częściowej bezskuteczności egzekucji alimentów, a także o wysokości wyegzekwowanych alimentów
- dokument określający datę utraty dochodu (na przykład świadectwo pracy, decyzja o wyrejestrowaniu działalności gospodarczej) oraz miesięczną wysokość utraconego dochodu (PIT11)
- dokument określający wysokość uzyskanego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu
Wykaz załączników dla osób ubiegających się o prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego dotyczących ubezpieczenia emerytalno – rentowego i ubezpieczenia zdrowotnego:
- Dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia (składkowe i nieskładkowe):
- wszystkie świadectwa pracy/ zaświadczenia od pracodawcy o okresie zatrudnienia/
- zaświadczenie z ZUS o okresie zatrudnienia na umowę zlecenia, jeżeli w tym okresie osoba podlegała obowiązkowi ubezpieczenia społecznego
- zaświadczenie ośrodka pomocy społecznej o okresie opłacania składek na ubezpieczenia emerytalno – rentowe w związku z pobieraniem zasiłku stałego i/ lub gwarantowanego zasiłku okresowego
- zaświadczenie z ZUS o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego lub innego świadczenia wypłacanego po ustaniu zatrudnienia
- zaświadczenie z ZUS o okresie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej
- zaświadczenie z urzędu pracy o okresach pobierania zasiłku dla bezrobotnych
- zaświadczenie potwierdzające okres studiów wyższych ukończonych terminowo w systemie dziennym na jednym kierunku
- zaświadczenie potwierdzające okres pracy w gospodarstwie rolnym
- książeczka wojskowa
- Decyzja ZUS o ustaleniu kapitału początkowego.